พิธีเปิดนิทรรศการหมุนเวียนสมุดไทย สมัยรัชกาลที่ ๕
ในหัวข้อ " สัก จาร นามไพร่ ตราบไร้ซึ่งทาส " ณ อนุสรณ์สถานแห่งชาติ
เมื่อวันที่ ๒ กรกฎาคม ๒๕๖๗ สถาบันวิชาการป้องกันประเทศ กองบัญชาการกองทัพไทย โดยกองประวัติศาสตร์และพิพิธภัณฑ์ทหาร กองบัญชาการ
สถาบันวิชาการป้องกันประเทศ จัดพิธีเปิดนิทรรศการหมุนเวียนสมุดไทย สมัยรัชกาลที่ ๕ ในหัวข้อ สัก จาร นามไพร่ ตราบไร้ซึ่งทาส ณ อนุสรณ์สถานแห่งชาติ โดยมี พล.อ.อ. ภูมิใจ เลขสุนทรากร ผู้บัญชาการสถาบันวิชาการป้องกันประเทศ ผู้แทนผู้บัญชาการทหารสูงสุด เป็นประธานในพิธีฯ
สำหรับนิทรรศการหมุนเวียนสมุดไทย สมัยรัชกาลที่ ๕ ในหัวข้อ สัก จาร นามไพร่ ตราบไร้ซึ่งทาส ได้นำเสนอเรื่องราวเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ของพัฒนา
การด้านการทหารของไทย ในสมัยรัชกาลที่ ๕ โดยเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๙๕ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ได้มอบสมุดไทยดำ จำนวน ๓๑ เล่ม สมุดไทยขาว จำนวน ๔ เล่ม รวมเป็น ๓๕ เล่ม ให้กับกระทรวงกลาโหม และต่อมาในปี พ.ศ. ๒๕๓๗ เมื่ออนุสรณ์สถานแห่งชาติดำเนินการก่อสร้างแล้วเสร็จ กระทรวงกลาโหมจึงได้มอบให้ กองประวัติศาสตร์และพิพิธภัณฑ์ทหาร กองบัญชาการ สถาบันวิชาการป้องกันประเทศ นำสมุดไทยดำและสมุดไทยขาวมาจัดแสดงที่อนุสรณ์สถานแห่งชาติ
สมุดไทยดำนั้น เป็นการจดบันทึกการสักไพร่ทหารของชายฉกรรจ์ ในสมัยรัชกาลที่ ๕ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงรูปแบบการขึ้นทะเบียนไพร่ทหาร ก่อนการออกพระราชบัญญัติพิกัดกระเษียรลูกทาสลูกไท หรือการเลิกไพร่ เลิกทาส ซึ่งนำไปสู่การออกพระราชบัญญัติลักษณะเกณฑ์ทหาร ในปี พ.ศ. ๒๔๔๘ อันเป็นการเปลี่ยนแปลงด้านการทหารครั้งสำคัญของประเทศไทย
ทั้งนี้ นิทรรศการหมุนเวียนสมุดไทย สมัยรัชกาลที่ ๕ จะจัดแสดงให้เข้าชม ณ บริเวณโถงอาคารต้อนรับ อนุสรณ์สถานแห่งชาติ